SAM
De sam is in de Indiase muziek de eerste slag van elke maat
die een sterk accent meekrijgt. De sam dient als richtlijn binnen een compositie
die uit vele verschillende ritmes (bars) en indelingen
kan bestaan. Door het uitstellen van de sam kan men spanning opbouwen of speciale
accenten leggen.
SAMPLE
Een sample is een opnamefragment van bestaand (muzikaal)
materiaal of geheel nieuw geproduceerd materiaal. Men gebruikt samples bij het
combineren of componeren van een nieuw nummer (mix) via een mengpaneel of mengtafel.
Samples worden veel gebruikt in de techno, house en dub
muziek.
SCRATCHEN
Scratchen is het geluid dat verkregen wordt door met de
hand een plaat onder de naald van een platenspeler
heen en weer te halen. Scratchen ontstaat als nieuw geluid in de vroege hiphop
waar de DJ's elkaar met steeds vreemdere effecten proberen
af te troeven. Scratchen kan een ritmische structuur aan een nummer geven en geldt
als een onmisbare techniek voor de DJ.
SHIGAL
Een shigal is van oorsprong een zingende en dansende prostituee.
Tegenwoordig hoeven de shigals niet persé werkzaam te zijn in het 'oudste
beroep ter wereld'. De term kan ook slaan op een 'vrije' ongebonden
vrouw.
SHRUTI
De shruti is de kleinst mogelijke afstand tussen twee tonen
binnen de Indiase muziek, ook wel microtoon genoemd. Meestal is de shruti een
kwart van de hele toonafstand zoals de westerse octaaf
deze kent.
SOEFI ORDE
De Soefi Orde is een religieuze kloosterbeweging ontstaan
uit een mengeling van Islam en oud-christelijke en Perzische mystiek. De Soefi's
proberen éénwording met God onder andere door middel van ascese
(afzondering, soberheid en boete) te bereiken. Vanaf de 12e eeuw ontstaan er verschillende
Soefi kloosterorden die, zoals de Mevlevi Orde, naar
hun stichters zijn genoemd. Niet in alle Islamitische landen worden de Soefi's
getolereerd. Ze zijn vooral daar te vinden waar weinig fundamentalisme
heerst, zoals in Turkije en Egypte, maar komen ook in India en de westerse wereld
voor.
SOUL MUZIEK
Vanaf eind jaren 1960 is soul een verzamelnaam voor bijna
alle zwarte muziek uit deze tijd. Oorspronkelijk is deze naam echter bedoeld voor
een specifieke zwarte zangstijl die al uit de jaren 1950 stamt. Soul is een wereldse
versie van de religieuze 'gospel' muziek. Kenmerkend voor deze muziek is de heftige
emotie (soul staat voor 'ziel' of 'bezield') en de karakteristieke zangtechniek
van lange ingewikkelde uithalen en close harmony koren.
Het beroemde Motown label heeft soul tot een wereldwijd
begrip gemaakt. Soul muziek kent in de loop der tijd ook blanke vertegenwoordigers
en wordt een belangrijke inspiratiebron voor de latere R&B.
SOUND SYSTEM
Soundsystem staat letterlijk voor 'geluidssysteem'. Geluidssystemen
die enkel bestaan uit een platenspeler, versterker en luidsprekers gaann in de
jaren 1940 een grote rol spelen in de ontwikkeling van de reggae
muziek. Op elke straathoek kan men nu zonder band een feestje bouwen, en winkeliers
proberen er meer klanten mee naar hun winkel te trekken. Naast de mento
draait men ook veel westerse Rhythm & Blues en
rock 'n roll muziek. De invloed van deze westerse
muziek doet nieuwe vormen van Jamaicaanse muziek
ontstaan zoals de ska, rocksteady
en latere reggae muziek. Op het moment dat men met een microfoon over de muziek
heen begint te praten ontstaat de eerste DJ. Een van
die eerste deejays is Count Makuchi.
SULTAN
Een sultan is een erfelijke Islamitische vorstentitel die
vanaf de 11e eeuw gebruikt wordt voor de heerser van een Islamitisch land, een
zogenaamd 'Sultanaat'. De Ottomaanse Sultans hebben
lange tijd over Turkije geregeerd.
SURINAAMSE HINDOESTANEN
Surinaamse Hindoestanen zijn de grootste bevolkingsgroep
in Suriname. Dit zijn de nakomelingen van de Aziatische arbeiders die men na de
afschaffing van de slavernij naar Suriname heeft gehaald. 80% hiervan is hindoe,
de rest is moslim.
TALA
De tala is het ritmisch maatsysteem dat samen met de raga
en kharaja karakteristiek is voor de Indiase muziek.
De tala wijkt nogal af van de ritmesystemen zoals die bekend zijn van de westerse
muziek. Bij de tala splitst men een compositie op in verschillende bars,
die elk een verschillende lengte en ritme kunnen hebben. Een raga kan daardoor
sterk in lengte verschillen, van een paar minuten tot meer dan een half uur. Om
chaos binnen een compositie te voorkomen neemt men de eerste slag van elke maat,
de sam, als richtlijn binnen dit systeem om toch steeds
het begin van elke maat duidelijk te kunnen horen.
TAZZUNT FEEST
Het Tazzunt feest is een Arabisch feest rond het heiligdom
van een Marabout.
THUMRI
De thumri is een karakteristieke liedvorm binnen de Hindoestaanse
muziek. De thumri is de licht klassieke variant
van de khyal. Men gebruikt hierin soms meer dan
één raga.
TOASTEN
In de vroege jaren 1970 wordt op Jamaica
de DJ met zijn microfoon steeds belangrijker. Ontstaan
uit de soundsystems op straat beginnen ze ook hun
intrede te doen in de studio's. King Stutt en U-Roy zijn de eersten die als zogenoemde
toaster op plaat verschijnen. Zij zijn de voorlopers
van de latere rap en MC's
en als zodanig ook van invloed op de latere dub
en dancehall stijl.
TOONLADDER
Een toonladder is een ordening van verschillende tonen.
Men gaat uit van specifieke afstanden tussen de tonen, die per muziektraditie
nogal eens tot zeer verschillende systemen (en dus muziekklank) kunnen leiden.
Binnen de westerse en Arabische muziek gaat men uit van de octaaf,
dat wil zeggen een toonladder van acht tonen.
TRACK
De track wordt in meervoud ook wel 'trax' genoemd. Het verwijst
letterlijk naar de 'sporen' (tracks) waarop men bij een opname de verschillende
elementen uitsplitst. Bij een popnummer staat bijvoorbeeld de gitaar, net zoals
de bas, de drums en de zangpartij, op een aparte track. Via een mengpaneel komen
al deze tracks (trax) bij elkaar en maakt men de beste mix
die het uiteindelijke nummer zal vormen. In de house,
dub en techno bestaan de
tracks meestal uit aparte samples die worden samengevoegd
tot een nieuwe compositie of mix.
TRADITIONELE MUZIEK
Traditionele muziek is muziek die bij een bepaalde culturele
traditie hoort. Zo kan er per cultuur een verschil bestaan in het gebruik van
ritme, harmonie of muzikale techniek. De toonladder
met acht tonen van de westerse muziek is bijvoorbeeld een traditioneel gegeven
dat, hoe vanzelfsprekend we het soms vinden, niet van toepassing hoeft te zijn
voor andere muzikale tradities. De oosterse traditie kent bijvoorbeeld toonladders
met vijf tonen, die voor westerse oren meteen 'exotisch' klinken.
Onder traditionele muziek verstaat men dan ook de oudste en meest karakteristieke
vormen van een bepaalde muziekcultuur. Traditionele muziek is daarom akoestische
muziek. Naast alle vormen van traditionele 'wereldmuziek'
die hier aan bod komt zou je voor de westerse muziek de middeleeuwse muziek als
traditionele muziek kunnen plaatsen.
TRANCE MUZIEK
Trance muziek is muziek waarbij je uit jezelf treedt of
in een vorm van hypnose komt. Meestal wordt deze zogenaamde trance veroorzaakt
door herhalende ritmes of geluiden, eventueel versterkt door het dansen hierop.
Trance muziek heeft een plaats binnen de religies van vele volken maar is ook
een veel voorkomend onderdeel van de moderne popmuziek.
Denk maar aan house muziek, waar je op een steeds herhalend
ritme uren kan blijven doordansen.
TROUBADOUR
Een troubadour is een rondtrekkende liedjeszanger die zichzelf
begeleidt op een instrument.
URDU
Urdu is een Noord-Indiase taal die de voertaal van Pakistan
is geworden.
USUL
De usul is het systeem van ritmische patronen dat karakteristiek
is voor de Turkse (klassieke) sanat muziek. Deze
ritmische patronen kunnen gecombineerd worden tot soms lange ritmische cycli.
De usul is vergelijkbaar met de tala in de Indiase
muziek.
VARNAM
De varnam is de karakteristieke vorm binnen de Karnatische
muziek waarin men zich strikt aan de traditionele raga's
houdt. De varnam is zodoende strikt op de muzikale oefeningen gebouwd.
VOLKSMUZIEK
Volksmuziek is muziek van het volk en onderdeel van de folklore.
Vaak gaat het om feestmuziek, dansmuziek of muziek die bij bepaalde specifieke
gebeurtenissen hoort. Volksmuziek is op de traditionele
muziek gebaseerd, maar kent daarbinnen verschillen die voor diverse bevolkingsgroepen
binnen dezelfde cultuur specifiek zijn. Om een westers voorbeeld naast de 'wereldmuziek'
te plaatsen zou je kunnen kijken naar de verschillen die er duidelijk bestaan
tussen bijvoorbeeld zeemansliederen en boerenvolksmuziek binnen eenzelfde westers
land. In veel landen is de volksmuziek een nog levende traditie.
VOODOO RELIGIE
De voodoo religie is een vermenging van oorspronkelijk Afrikaanse
natuurreligie (afkomstig van de voormalige Afrikaanse slaven) en christelijke
en andere gebruiken die deze slaven in de nieuwe wereld hebben aangetroffen. Voodoo
lijkt op het Winti geloof uit Suriname, maar kent
eigen goden en rituelen. Net als bij de Winti wordt in deze religie gebruik gemaakt
van trance en magie. Het voodoo geloof is vooral
te vinden in Haïti en het Zuiden van de Verenigde Staten.
WERELDMUZIEK
Eigenlijk is wereldmuziek een rare term. Het is een term
die ontstaan is in het Westen en wereldmuziek omvat vanuit dit westerse standpunt
dus meestal de niet- Westerse muziek. Voor een Arabier zou bij correct gebruik
van deze term wereldmuziek echter alle muziek behalve de eigen Arabische muziek
moeten omvatten.
Wereldmuziek wordt vandaag dan ook meer en meer gebruikt voor muziek waarin verschillende
muziekculturen elkaar ontmoeten.
WINTI GELOOF
Het Winti geloof is een mengeling van traditioneel Afrikaanse
natuurreligie en goden en heiligen uit onder andere de christelijke en Hindoestaanse
mythologie. Binnen het Winti geloof is magie erg belangrijk en wordt veel gebruik
gemaakt van rituele trance muziek.
XTC
House wordt vaak in éé:n adem genoemd met drugs
en met XTC (Ecstasy) in het bijzonder. XTC is een gevaarlijke drug die gelijktijdig
met de house populair is geworden en inderdaad in de house scène veel gebruikt
werd en wordt. Toch is het niet zo dat XTC en house onlosmakelijk met elkaar verbonden
zijn. In de meeste clubs waar house is ontstaan zijn drugs bijvoorbeeld taboe,
en in sommige gevallen wordt er zelfs geen alcohol geschonken. De drug heeft pas
haar intrede gedaan op het moment dat men in Engeland deze muziek begint te ontdekken.
Veel mensen raken ook op een 'natuurlijke wijze' in 'extase", door het sterk herhalende
karakter van de muziek, de bijbehorende effecten en de snelle lichtflitsen. Het
in trance raken door het dansen op ritmische muziek
is echter al zo oud als de mensheid zelf.
Volgende Pagina